VSRP Vereniging Schipperskring Rond- en Platbodemjachten

Zorg voor de accu

Er is altijd veel belangstelling voor de accu (hoeveel en hoe zwaar), de acculader en de omvor­mer. Vooral deze laatste twee appa­raten verlangen een goede uitleg, maar laten we maar bij de accu’s beginnen. We gaan er vanuit dat er aan boord een systeem is met een startaccu en een afzonderlijke installatie- of gebrui­kersaccu. Om te bepalen hoe zwaar de startaccu moet zijn kan men kort zijn: lees het instructieboekje van de motor erop na of vraag het aan een deskundige. Elk type motor ver­langt namelijk een daaraan gekop­pelde startaccu.

Om te bepalen hoe zwaar een gebruikersaccu moet zijn kan ik wel iets zeggen, al moet ik er wel onmiddellijk bij vermelden dat dit per schip en schipper sterk kan ver­schillen.

Om te beginnen zijn twee factoren van groot belang: hoe lang wil­len we gemiddeld van een accu gebruikmaken zonder dat we de accu tussentijds weer (kunnen) opladen, en hoeveel ‘verbruikspun­ten’ zijn er aan boord en wat is het verbruik per punt.

Dit vergt enig reken werk. Begin met het maken van een lijst van alle ‘verbruikers’ (lampen, etc.) en zet daarbij het verbruik in ampères. Hierbij lopen we al snel tegen het probleem op dat niet bij alle ver­bruikers het verbruik wordt aange­geven in ampères (amp) maar in watt. In die gevallen zal het aantal watts moeten worden omgerekend in ampères. Dit doen we door middel van de formule: watt: volt (12) = amp. Als het aantal verbrui­kers en hun verbruik bekend is kan op basis daarvan het totale verbruik in amp worden bepaald, bijvoor­beeld 45 amp. Stel dat de accu een capaciteit van 105 amp heeft, dan zouden we in theorie dus 105:45 = 2,33 uur met de accu kunnen doen. Maar gelukkig klopt van dit verhaal geen biet, want wie heeft aan boord nu alles aanstaan.

We zullen het dus anders aan moe­ten pakken om een zo goed moge­lijk beeld te krijgen. Allereerst gaan we na welke ver­bruikers altijd aanstaan als we aan boord zijn en wat hun verbruik is. De koelkast 5 amp (mede afhanke­lijk van de koeltemperatuur), de radio (uit 0,1 amp, aan 2 amp), de marifoon 0,5 amp, navigatie-appa­ratuur 0,3 amp. Opgeteld komt dit op een verbruik van 7,8 amp. Voor verlichting en het gebruik van de waterpomp tel ik er nog eens 5 amp bij op. Dan komen we in totaal op 12,8 amp. Onze accu was 105 amp, dan kunnen we dus 105:12,8 = 8,20 uur van de accu gebruik maken. Als er in die 8 uur geen tijd zou zijn om via de motor of met behulp van walstroom de accu op te laden, heb­ben we tenminste een tweede accu nodig.

25 % – regel

Als gezegd hangt de benodigde accucapaciteit niet alleen af van het verbruik maar ook van de mogelijk­heid en de snelheid van het weer opladen. De motordynamo levert een vermogen van 50 amp bij 2000 omw/min. Dat betekent dat onze accu van 105 amp met een draaien­de motor weer is opgeladen in 105 : 50 = 2 uur. Het laden van de accu met een acculader brengt ons direct op de vraag hoe zwaar zo’n lader moet zijn; en wat voor lader het moet zijn. Hier is veel over te zeg­gen, maar laten we ons beperken tot de belangrijkste punten. Om te bepalen hoe lang het duurt om de accu of accu’s binnen een redelijke termijn goed en volledig op te laden gebruiken we de 25%-regel, dat wil zeggen dat de laadstroom in ampère nooit groter mag zijn dan 25 procent van de accu capaciteit . In ons geval (één accu van 105 amp) zou dat neerkomen op 25% van 105 amp is 26 amp. De lader zou dus een vermogen mogen heb­ben van maximaal 26 ampère. De leeftijd bedraagt dan 105 : 26 = 4 uur. Dus uitgaande van de 25%­regel voor de capaciteit van de acculader kost het ook bij meer en/of grotere accu’s altijd tenminste 4 uur om deze met behulp van wal­stroom weer op te laden. In de praktijk komt men overigens laders van meer dan 50 amp zelden tegen vanwege de hoge prijs. De beste investering aan boord is dan ook niet een hoop accu’s en een grote lader, maar zuinigheid met energie! Zorg er wel voor dat de accu’s vol­ledig geladen worden en niet half. Onderhoud een accu goed en con­troleer regelmatig het vloeistofpijl (indien nodig). Kies de juiste accu, dus afhankelijk waarvoor hij moet worden gebruikt: startaccu voor de motor en een installatieaccu voor de verbruikers.

Omvormers

Nog een enkele opmerking over omvormers: wat doen ze, en waar­voor worden ze gebruikt. Omvor­mers zijn elektronische apparaten dip. stroom kunnen ‘omvormen’, bijvoorbeeld 12 volt gelijkstoom omvormen in 24 volt gelijkstroom of omgekeerd. Maar ook kunnen ze van onze aan boord zijnde 12 volt gelijkstroom accuspanning (een soort van) 220 volt wisselstroom maken. En vooral dit laatste kan wel eens makkelijk zijn aan boord als er geen walstoom beschikbaar is. Met een omvormer kun je dus dezelfde elektrische apparaten ge­bruiken als in huis, zei het in be­perkte mate. De beperking is altijd weer de accucapaciteit! De hoeveel­heid accu’s en het doeleinde waar­voor de omvormer nodig is, bepa­len de zwaarte van de omvormer. Niet alleen de zwaarte is van belang maar ook de geschiktheid voor bij­voorbeeld een televisie of een com­puter. Raadpleeg dan ook altijd de werf of de vakhandel voor u zo’n apparaat aanschaft. Tot besluit wil ik nog kwijt dat alle voorbeelden en berekeningen theoretisch zijn, en voor ieder schip en installatie anders zijn.

Een reactie van Henk uit Oudemirnum:

Technische tips:

Berekening accucapaciteit – als je een accu geheel ontlaadt, zoals hier voorgerekend wordt, verniel je een gewone accu héél snel en een deep-cycle accu in afzienbare tijd. Als vuistregel geldt dat je gewone loodaccu’s niet meer dan half moet ontladen en deep-cycle / tractie accu’s niet meer dan +/- 80%. Als u hierover wat goede informatie wilt, is hiervoor het boek van Mastervolt (gratis verkrijgbaar) al een leuk begin, beter nog is de serie die o.a. het afgelopen jaar hierover verschenen is in het blad Palstek (Duits technisch watersportblad). Accu’s geheel ontladen wordt sterk ontraden!!!